• Αρχική
  • Aρχαιολογική έρευνα
  • Κεραμική

Κεραμική

Οι επιχώσεις της Μέσης Εποχής του Χαλκού περιέχουν αποκλειστικά μονόχρωμη χειροποίητη κεραμική, αδρή, στιλβωμένη και σαρωμένη. Η επιτραπέζια κεραμική είναι στο σύνολό της στιλβωμένη, μαύρη καστανή και κόκκινη και χαρακτηρίζεται από ημισφαιρικές λεκανίδες και φιάλες με οριζόντιες λαβές και μικρότερα κανθαρόσχημα σιγμοειδή ή τροπιδωτά αγγεία πόσης.

Παρά τις κάποιες γενικές ομοιότητες, στην Τούμπα δεν εμφανίζονται οι γνωστές κατηγορίες και τα σχήματα της Μινύειας κεραμικής που είναι χαρακτηριστική στην κεντρική και Νότια Ελλάδα και σε μικρές ποσότητες ακόμη και στη Χαλκιδική.

Στη διάρκεια των πρώιμων φάσεων της ΥΕΧ το ρεπερτόριο της επιτραπέζιας κεραμικής εμπλουτίζεται σημαντικά με νέα σχήματα και κυρίως νέες διακοσμημένες κατηγορίες κεραμικής. Αντίθετα, η ακόσμητη στιλβωμένη παρουσιάζει στοιχεία τυποποίησης, καθώς περιορίζεται στην στιλβωμένη καστανή κατηγορία και σε μικρό αριθμό σχημάτων. Στις διακοσμημένες κατηγορίες εμφανίζεται καταρχάς ένας μικρός αριθμός εγχάρακτων, σκούρων στιλβωμένων μικρών, σφαιρικών κλειστών αγγείων και λίγο αργότερα τα λίγα πρώτα αμαυρόχρωμα γραπτά αγγεία (κυρίως ανοικτά σχήματα, γνωστά στη θέση από την παλιότερη ακόσμητη κεραμική). Στη φάση αυτή εμφανίζεται και το παλιότερο μυκηναϊκό όστρακο ΥΕ ΙΙ ρυθμού.

Ο περιορισμός στην ποικιλία σχημάτων και επιφάνειας συνεχίζεται κατά τις ύστερες φάσεις της ΥΕΧ στην ακόσμητη, στιλβωμένη, χειροποίητη επιτραπέζια κεραμική με δημοφιλέστερο σχήμα τη λεκανίδα με διχαλωτές λαβές. Η κατηγορία αυτή της κεραμικής παραμένει, ακλόνητα, αυτή που κυριαρχεί ποσοτικά μέχρι και την αρχή της ΠΕΣ.
Η διακοσμημένη χειροποίητη κεραμική λιγοστεύει στις φάσεις αυτές. Τα λίγα εγχάρακτα αγγεία είναι πλούσια διακοσμημένα με λευκή ή κόκκινη αλοιφωτή διακόσμηση. Προοδευτικά υποχωρούν και τα αμαυρόχρωμα αγγεία, πρώτα τα ανοικτά αγγεία πόσης και αργότερα οι αμφορείς και οι πρόχοι.

Η αρχή των ύστερων φάσεων της ΥΕΧ σηματοδοτείται και χρονολογείται από την παρουσία ελάχιστων, κυρίως εισαγμένων, διακοσμημένων αγγείων των ΥΕ ΙΙΙ Α2 και ΙΙΙ Β ρυθμών.

Αρκετά μεγαλύτερη είναι η ποσότητα των διακοσμημένων αγγείων μυκηναϊκού ρυθμού ΥΕ ΙΙΙ Γ, που ανήκουν στις φάσεις των οικημάτων του τέλους της ΥΕΧ. Οι διαδοχικές ανακατασκευές των οικημάτων στην κορυφή της Τούμπας προσφέρουν μια καλά στρωματογραφημένη ακολουθία των φάσεων της μετάβασης προς την ΠΕΣ, χρονολογημένη από μυκηναϊκά αγγεία των υποφάσεων της ΥΕ ΙΙΙΓ περιόδου.

Οι νεότερες ανακατασκευές των οικημάτων χρονολογούνται από την παρουσία ελάχιστων αγγείων του Πρώιμου Πρωτογεωμετρικού ρυθμού διακοσμημένων με ομόκεντρους κύκλους που έγιναν με πολλαπλό πινέλο. Η τροχήλατη διακοσμημένη κεραμική αυτής της φάσης όσο και των αμέσως προηγούμενων ήταν στην πλειονότητα τοπικής παραγωγής, όπως δείχνει η στιλιστική, η χημική και η πετρογραφική ανάλυση ενός μεγάλου αριθμού δειγμάτων.
Το επιφανειακό στρώμα στην κορυφή περιέχει κυρίως κεραμική που χρονολογείται από τον 6ο μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ.

Κεραμική που ανήκει στις ενδιάμεσες περιόδους μεταξύ του 10ου και του 6ου αιώνα π.Χ. έχει βρεθεί σε μη στρωματογραφημένες επιχώσεις στα σκάμματα της πλαγιάς της Τούμπας.